მისგან დამზადებულ ყველა ქვევრს აქვს წარწერა: „საქართველო, მაქათუბანი, ზალიკო ბოჟაძე, XXI საუკუნე“.

2016 წელს ამ საფირმო ნიშნით ქვევრი ზალიკო ბოჟაძისგან კულტურის სამინისტრომ შეიძინა. შემდეგ ეს ქვევრი ჟენევაში, გაეროს ოფისის ეზოში განთავსდა, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის დაარსების 70-ე წლისთავთან დაკავშირებით.

მაქათუბნელი ზალიკო ბოჟაძის წინაპრები მეთუნეები იყვნენ, – თონეებს, ქოთნებს, კეცებს, დერგებს, დოქებსა და სხვა მრავალ კერამიკულ ნაწარმს ამზადებდნენ. ამ საქმიანობით თავად რვა წლის ასაკში დაინტერესდა. პირველად ქოთანი და კეცი გააკეთა. სკოლა რომ დაამთავრა, უკვე დიდ ქვევრებს ამზადებდა და სარეალიზაციოდ გაჰქონდა. ამჟამად კი თიხით თითქმის ყველა სახის ჭურჭელს ამზადებს.

„ჩემმა სამივე შვილმა – ჯაბამ, რატიმ და სერგომ, – კარგად იცის ჩემი ხელობა. ექვსი შვილიშვილიდან ყველაზე უფროსი 12 წლისაა და ზაფხულის არდადეგებზე ამ საქმიანობით აქტიურად ინტერესდება,“ – ამბობს ზალიკო ბოჟაძე.

ქვევრისთვის საჭირო თიხას მთაში ნიჩბითა და ბარით მოიპოვებს. დღეს თიხის ოსტატი ძალიან ცოტაა, ამიტომ ნედლეულის სიმცირეს არ განიცდის. თიხა, რომლითაც ქვევრებს ამზადებს, გერმანიაში სპეციალურ ლაბორატორიაშია გამოკვლეული. ლაბორატორიული კვლევის თანახმად, ეს თიხა არ შეიცავს ორგანიზმისთვის საშიშ ნივთიერებებს და ვარგისია სასმელი და საჭმელი პროდუქტების შესანახი ჭურჭლის დასამზადებლად.

ზალიკო ბოჟაძე ამბობს, რომ წლების წინ, ქვევრზე გაზრდილი მოთხოვნის გამო, ბევრმა ადამიანმა ეს საქმიანობა ფულის შოვნის საშუალებად აქცია. მათგან დამზადებული უხარისხო ქვევრები დაიშალა და ღვინო გაფუჭდა. კლიენტები შეშინდნენ და ქვევრს აღარ იძენდნენ.

როგორ გავარჩიოთ უხარისხო ქვევრი ხარისხიანისგან, ამის მზა ფორმულა ზალიკო ბოჟაძეს არ აქვს. „სანამ ღვინოს არ ჩაასხამ, ქვევრის ავკარგიანობას ვერ გაარჩევ. თიხაზე, უკვე 60 წელია, ვმუშაობ. ამ საქმიანობას არასდროს მივატოვებ. თიხას ჩემთვის არ უღალატია, მუდამ მყავდა, მყავს და ვფიქრობ, მომავალშიც მეყოლება მყიდველი“, – ამბობს თიხის ნაკეთობების დამზადების დიდოსტატი.

ზალიკო ბოჟაძე და მისი ვაჟი ამჟამად ორტონიან ქვევრებს აკეთებენ.

„ქვევრის დამზადება ძალიან შრომატევადი საქმეა. თუ ამ საქმეს დაიწყებ, მისი ერთგული უნდა იყო, – ამბობს ზალიკო ბოჟაძე, – მთაში მოპოვებულ თიხას ვასველებთ და სპეციალურ მანქანაში ვამუშავებთ. მიღებული თიხის მასიდან ერთ პატარა ნაჭერს ვიღებთ, ქვებისა და სხვა მყარი საგნებისგან ვასუფთავებთ და ხელით წაგრძელებული გუნდის ფორმას ვაძლევთ.

გუნდიდან ვიწყებთ მუშაობას მორგვზე, რომლითაც მზადდება საძირე ანუ ქვევრის კუნჭული. ქვევრის საძირის დამზადების პრინციპი, მიუხედავად მისი ზომისა, ერთნაირია. დიდი ქვევრის დამზადების დროს საძირეს ვაგანიერებთ.

საძირის დამზადების შემდეგ მას, სირბილის შესანარჩუნებლად, პოლიეთილენის პარკს ვაფარებთ. ქვევრის ერთ ჯერზე აშენება არ შეიძლება. ოსტატმა იცის, როდის უნდა დამატება. დიდი ქვევრის დამზადების დროს ქვევრს ხარაჩოში ვათავსებთ და ასე ვაგრძელებთ მუშაობას.

ქვევრი ბუნებრივ ტემპერატურაზე უნდა გამოშრეს, მისი ხელოვნურად გაშრობა არ შეიძლება. ოსტატმა იცის, როდის არის ქვევრი მზად ქურაში გადასატანად.

ქვევრის ქურაში გადატანა საფრთხილოა და რამდენიმე ადამიანის დახმარებას საჭიროებს, გამომშრალ ქვევრს ბაწარს შემოვარტყამთ და მისი დახმარებით გადაგვაქვს ქურაში, 1000-1200 გრადუს ტემპერატუტაზე გამოსაწვავად.

გამოწვის ხანგრძლივობა ღუმელის სიდიდეზეა დამოკიდებული. რამდენიმე ღუმელი მაქვს. მათგან ყველაზე დიდს, ქვევრის გამოსაწვავად, ექვსი დღე-ღამე სჭირდება, ზოგ მათგანს  – ოთხი და ა.შ. თუმცა, დროს არც ამ პროცესში აქვს დიდი მნიშვნელობა. გამოცდილი ხელოსანი ხვდება, როდისაა ქვევრი კარგად გამომწვარი.

ქვევრი შენების, გაშრობისა და გამოწვის დროს ყოველთვის ვერტიკალურ მდგომარეობაშია, მისი დაწვენა არ შეიძლება. მხოლოდ გამომწვარი შეიძლება დავაწვინოთ და ნელ-ნელა გავაგოროთ.

ქვევრი გამოწვის შემდეგ ღუმელიდან გამოგვაქვს და მისი დამუშავება იწყება. შიგნიდან ქვევრი თაფლის სანთლით მუშავდება, გარედან მავთულბადე უკეთდება. ასე დამუშავებული ქვევრი მიწაში მოსათავსებლად მზადაა.

სანთლით დაფარული ქვევრი იოლად მოსავლელია, აღარ სჭირდება სარცხელით რეცხვა. ქვევრის გასუფთავება სუფთა ტილოთი და ღრუბლითაა შესაძლებელი, შემდეგ სამჯერ გამოვავლოთ წყალი და ქვევრი ღვინის ჩასასხმელად მზადაა. როცა ქვევრს ღვინისგან გავათავისუფლებთ, იგივე წესით უნდა გავრეცხოთ, თავი ჰერმენტულად დავაფაროთ და მასში ჩავასხათ სპირტი, – 100 ლიტრზე 100 გრამი.

კარგი ღვინო რომ მივიღოთ, ამისათვის საჭიროა სამი რამ: კარგი ქვევრი, კარგი ყურძენი და კარგი ტექნოლოგია. თუ ერთ-ერთმა გვიმტყუნა, კარგ ღვინოს ვერ მივიღებთ“.

ქვევრების დამზადების დიდოსტატს, ზალიკო ბოჟაძეს, ამ საქმიანობამ მსოფლიოში გაუთქვა სახელი. 2012 წელს პროექტით „გადავარჩინოთ დედამიწა“ იტალიაში ღვინის მსოფლიო დეგუსტაციას დაესწრო. ამ ღონისძიებაზე საქართველოს დროშა ზალიკო ბოჟაძემ აღმართა. ამბობს, რომ მსოფლიოს ყველა კუთხეში იცნობს მეღვინეებს, რომლებიც ქართული ქვევრის ღვინოს უნიკალურობას ერთხმად აღიარებენ.

ზალიკო ბოჟაძეს მაქათუბანშიც ბევრი წარმატებული მეღვინე სტუმრობს, როგორც საზღვარგარეთიდან, ისე ადგილობრივი მწარმოებლები. საქართველოს ტურისტულ მარშრუტებში მაქათუბანი სწორედ მისი სახელოსნოთი და ქვევრებითაა არჩეული.

ზალიკო ბოჟაძესთან ტურისტები ხშირად დადიან. მის ქვევრებს მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში ნახავთ. სახელოსნოს ეზოში დღესაც ნახავთ შეფუთულ ქვევრებს, რომლებიც ინდოეთში უნდა გაიგზავნოს.

„ამ საქმესთან ერთად ბოსტნეულიც მომყავს, ხეივანიც მაქვს და ვაზსაც ვუვლი. ვთვლი, რომ თუ კაცს მიწა არ აქვს, თოკზე სამაგრებით ჩამოკიდებული ქაღალდივითაა. კაცი რომ ვაზს უვლის და მარანი აქვს, საქართველოდან არსად წავა, თავის მამულს არ მიატოვებს.

ბაზარში უცხო ქვეყნიდან შემოტანილ ბოსტნეულს ვყიდულობთ, ყველამ უნდა ვიშრომოთ, ჩვენს ქვეყანაში ყველანაირი ბოსტნეული და ბაღჩეული მოდის, შესაძლებელია მეფრინველეობისა და მეცხოველეობის განვითარება.

ბუნებრივ რესურსებს სწორად გამოყენება სჭირდება, ჩვენი მიწისა და კლიმატის პირობებში ბაზარზე, და მით უფრო უცხოურ პროდუქციაზე, დამოკიდებული არ უნდა ვიყოთ. როგორც ომშია ბრძოლა სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე, ასევეა ცხოვრებაშიც – შრომა სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე“, –  ამბობს ზალიკო ბოჟაძე.

თამთა გოგოლაძე

ასევე დაგაინტერესებთ:

ქართულ-ჩეხური ოჯახი მარელისში ;

საქართველო უნდა დაბრუნდეს ევროპულ ოჯახში, საითკენაც მუდმივად მივისწრაფვოდით;

გოგა კვინიკაძე – სულიერი სიმტკიცითაც უნდა აჯობო ავადმყოფობას!