უსაფრთხო საკვების მიღება ჩვენი ჯანმრთელობის გარანტია. პირველი ივნისიდან საკვები პროდუქტების მომზადებისას სანიტარიულ-ჰიგიენური სტანდარტების მკაცრად დაცვა მოეთხოვება ყველა იმ საწარმოს, საცალო ვაჭრობის პუნქტსა და ბიზნესოპერატორს, რომელიც სურსათს აწარმოებს.

ამ მიმართულებით კონტროლის გაძლიერებას HACCP (ჰასპი) ითვალისწინებს. ჰასპის მეთოდით თავად მწარმოებელმა უნდა დაადგინოს, თუ სად შეიძლება წარმოიშვას საკვების დაბინძურების საფრთხე და ასეთი კრიტიკული წერტილები წინასწარ გამოავლინოს.

საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის მომხმარებელთა უფლებების დაცვის პროგრამის ხელმძღვანელი ვახტანგ კობალაძე ამბობს, რომ ჰასპი მსოფლიოს ყველა განვითარებულ და განვითარებად ქვეყანაში დაინერგა. მისი თქმით, ამით უფრო დაცულია მეწარმე და, პირველ რიგში, – მომხმარებელი.

„თუ ქვეყანაში ჰასპი სრულფასოვნად არ დაინერგა, სურსათის უვნებლობის სისტემა გამართულად ვერ იმუშავებს, – განმარტავს ვახტანგ კობალაძე, – სურსათის წარმოებისას რისკების ანალიზი უფრო მეტად მიმართულია ფიზიკური, ქიმიური და ბიოლოგიური საფრთხეების წარმოქმნის პრევენციაზე, ვიდრე საბოლოო პროდუქტის კონტროლზე. ჰასპის დანერგვით მეწარმე წარმოების პროცესს აკონტროლებს იმისათვის, რომ პროდუქციის დაბინძურების საფრთხეები მაქსიმალურად გამოირიცხოს.

ჰასპის მეთოდი საწარმოსა და საზოგადოებრივი კვების ობიექტებში სპეციალური ჟურნალების წარმოებას ითვალისწინებს; მაგალითად, გამოყენებამდე ვინ გარეცხა ხორცსაკეპი მანქანა, როდის და რომელი ხსნარით, როგორ იყო დაცული მაცივრის საყინულეში ხორცის შენახვის ტემპერატურული რეჟიმი და სხვ.

ასეთი ჩანაწერებით უფრო ადვილად გაირკვევა, სად დაბინძურდა საკვები. თუმცა, მთელი საწარმოო ციკლის აღწერაც არ არის აუცილებელი. უნდა აღიწეროს ის კრიტიკული მომენტები, სადაც, შესაძლოა, საკვები მომზადებისას დაბინძურდეს“.

რამდენად იცავენ საკვების მწარმოებლები HACCP-ის პრინციპებს, ამას სურსათის ეროვნული სააგენტო გააკონტროლებს.

ამ სააგენტოს იმერეთის სამმართველოს უფროსის, ფიქრია ჭლიკაძის განმარტებით, მათ მიერ თითოეული პროდუქტის მომზადების ტექნოლოგია გაკონტროლდება.

„სურსათის მწარმოებელსა და საზკვების ობიექტს, სასურველია, კვების ტექნოლოგი ჰყავდეს, – ამბობს ფიქრია ჭლიკაძე, – მას ეცოდინება საკვების მომზადების ჯაჭვში ჰიგიენა როგორ დაიცვას ისე, რომ საბოლოო პროდუქტი არ დაბინძურდეს.

ჰასპის წესების დარღვევის აღმოჩენისას მეწარმე და ბიზნესოპერატორი გაფრთხილების გარეშე დაჯარიმდება. სურსათის ეროვნული სააგენტოს წარმომადგენლებმა ჰასპის შესახებ ინფორმაცია გასულ კვირაში აჭარასა და იმერეთში მოქმედი საზოგადოებრივი კვების ობიექტების მფლობელებს ბათუმსა და ქუთაისში გააცნეს“.

„ტერმინი ჰასპი გამიგონია, მაგრამ ზუსტად არ ვიცი, რა წესებისა და ნორმების დაცვა მომეთხოვება, – ამბობს კაფეს – „აქანა დევები“ მეპატრონე მარინე გოგია, – შესაბამის უწყებებს მეტი ინფორმაცია უნდა მოეწოდებინა“.

ჰასპის მეთოდების დანერგვა საბავშვო ბაღების სამზარეულოებში 2021 წლის პირველი სექტემბრიდან უნდა დაიწყოს. ხარაგაულის სკოლამდელ დაწესებულებათა გაერთიანების დირექტორი მამუკა ჭიპაშვილი ამბობს, რომ ჰასპის მეთოდების შესახებ ზუსტი ინფორმაცია, ჯერჯერობით, არ აქვს.

„თითოეულ საბავშვო ბაღში ამ ზაფხულზე უნდა გადავამზადოთ თანამშრომელი, რომელსაც სამზარეულოში პროდუქტების გადამუშავება ევალება, – ამბობს მამუკა ჭიპაშვილი, – უნდა შევიძინოთ სპეციალური ჟურნალები, სადაც საკვების მომზადების პროცესს აღვწერთ. მოვიძიე ორგანიზაციები, რომლებიც მზარეულებისთვის ჰასპის მეთოდების შესახებ ტრენინგებს ატარებენ.

და მაინც, რა არის ჰასპის სისტემა

საწარმოში „ჰასპის“ სისტემის დანერგვა შვიდი ლოგიკური ნაბიჯისგან შედგება:

  • პროდუქტისა და მისი მომზადების ტექნოლოგიის შესწავლა, რათა გამოვლინდეს ყველა შესაძლო საფრთხე (დეფექტი), რაც ამ პროდუქტს შეიძლება სჭირდეს;
  • პროდუქციის წარმოებისას იმ სტადიების გამოვლენა, როცა ეს დეფექტი შეიძლება წარმოიშვას – ე.წ. კრიტიკული სტადიების/წერტილების დადგენა;
  • ყოველი „კრიტიკული წერტილისთვის“ რაიმე ისეთი პარამეტრის შერჩევა, რომლის საშუალებით შესაძლებელია გაკეთდეს დასკვნა, დაირღვა სურსათის უვნებლობა თუ არა. მაგალითად, ვიზუალური დათვალიერება, ტემპერატურის გაზომვა, სწრაფი მიკრობიოლოგიური ან ფიზიკო-ქიმიური ტესტი, ან თუნდაც სამაცივრო კამერის კარის ღიაობის ხანგრძლივობა;
  • ყოველ კრიტიკულ წერტილში უნდა აეწყოს წუნის კონტროლის სისტემა – ანუ ოპერატორი ან დანადგარი, რომელიც რეგულარულად ამოწმებს კრიტიკულ პარამეტრს და თუკი იგი დადგენილ ზღვარს აჭარბებს – დაიწუნებს პარტიას;
  • იმ ღონისძიების დადგენა, რომელიც ხორციელდება დაწუნებული პარტიის მიმართ – ეს შეიძლება იყოს მთელი პარტიის ხელახლა მოხარშვა, ან სხვაგვარი გადამუშავება, ან განადგურება ან სხვ.;
  • მეტი საიმედოობისთვის უნდა დაწესდეს ორმაგი დაცვა – შემმოწმებელთა კონტროლი, რომლითაც მოწმდება, თუ რამდენად გულდასმით და უწყვეტად მუშაობს წუნის კონტროლის სისტემა ყოველ კრიტიკულ წერტილზე;
  • უფრო მეტი საიმედოობისთვის და შესაძლო პრეტენზიების განსახილველად, ან თუნდაც ბაზარზე მავნე სურსათის მოხვედრის ყველა ფაქტის გამოსაძიებლად აუცილებელია, ყველა ეტაპის დოკუმენტირება-აღრიცხვა – ვინ და როდის შეამოწმა, რა პარამეტრი, რა ზომები განახორციელა. უნდა იწარმოებოდეს აღრიცხვის ჟურნალები, სადაც ეს ყველაფერი იწერება.

HACCP-ის სისტემა საქართველოში ეტაპობრივად დაინერგა:

2015 წლიდან HACCP-ის დაცვა სავალდებულო გახდა ნედლი რძის გადამამუშავებელ საწარმოებსა და სასაკლაოებში;

2018 წლიდან ამ მეთოდის დანერგვის ვალდებულება დაეკისრათ იმ  ბიზნესოპერატორებს, რომლებიც ექსპორტისთვის განკუთვნილი გადამუშავებული თხილის გულს ამზადებენ;

2021 წლის პირველი იანვრიდან HACCP-ის დაცვა სავალდებულოა იმ ბიზნესოპერატორებისთვის, რომლებიც ახორციელებენ ცხოველური წარმოშობის სურსათის წარმოებას ან/და გადამუშავებას (ხორცი და ხორცის პროდუქტები, რძის ფხვნილზე დამზადებული სურსათი, თევზი და თევზის პროდუქტები, კვერცხი და კვერცხის პროდუქტები, თაფლი).

ნინო კაპანაძე

ამავე თემაზე დაგაინტერესებთ

საბავშვო ბაღებში „ჰასპის“ დანერგვა იწყება