საკვების ნარჩენის კონცეფცია ორ პრობლემას, საკვების დანაკარგსა და საკვების ნარჩენებს აერთიანებს. დაკარგული საკვები ის სურსათია, რომელიც მანამ გადაიყარა, სანამ მომხმარებლამდე მიაღწევდა. საკვების ნარჩენს კი წარმოადგენს სურსათი, რომელიც მომხმარებლამდე უკვე მივიდა, თუმცა მაინც გაფუჭდა ან გადაიყარა.

საკვების კარგვისა და ფლანგვის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა მათგან წარმოქმნილი სათბური აირებია, კერძოდ მეთანი (CH₄), რომელიც ნაგავსაყრელზე საჭმლის ლპობის შედეგად წარმოიქმნება. გლობალური დათბობის კუთხით, ეს აირი 28-ჯერ ძლიერმოქმედია, ვიდრე ნახშირორჟანგი (CO2).

რაც შეეხება ადამიანებისადმი მიყენებულ ზიანს, დიდი რაოდენობის საკვების კარგვის და ფლანგვის შედეგად, ნაკლები რესურსი რჩება, ხალხის საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად – ეს კი მაშინ, როდესაც მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილში უამრავი ადამიანი შიმშილობს.

ყველა ჩამოთვლილი პრობლემა გლობალურად ციფრებში ასე აისახება:

  • 2021 წელს საკვების დაახლოებით 13% (ანუ 1.25 მილიარდი ტონა) დაიკარგა მოპოვების შემდეგ, გასაყიდად განთავსებამდე (FAO);
  • 2022 წელს სურსათის დაახლოებით 19% (ანუ 1.05 მილიარდი ტონა) გაიფლანგა ოჯახებში, საკვებ ობიექტებსა თუ ვაჭრობის პროცესში (UNEP);
  • მსოფლიოში საკვები ნარჩენების 60% ოჯახებზე მოდის (UNEP);
  • მსოფლიო მოსახლეობის დაახლოებით 28.9%-ს — 2.33 მილიარდ ადამიანს — 2023 წელს საკვები არასათანადოდ მიეწოდებოდა (FAO);
  • მსოფლიოში 11-იდან ერთ ადამიანს გამოუცდია შიმშილი 2023 წელს (FAO);
  • საკვების დანაკარგი და ნარჩენები გლობალურად სათბურის აირების 8-10%-ს წარმოქმნის (IPCC).

ოფიციალური მონაცემებით, საკვები ნარჩენების მართვა საქართველოშიც მნიშვნელოვანი გამოწვევაა — ნაგავსაყრელებზე ნარჩენების უდიდეს წილს სწორედ საკვების ნარჩენები შეადგენს.

ევროკავშირის მხარდაჭერით, საქართველო ცირკუალურ გადაწვეტების დანერგვის ხელშეწყობითა და ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაძლიერებით, წინ მიიწევს ნარჩენების შემცირების მიმართულებით. საუკეთესო ევროპული პრაქტიკების დანერგვა, აძლიერებს ცირკულარულ მიდგომებზე გადასვლის პროცესს.

წყარო