ხარაგაულელი გიორგი (გია) სახვაძე, თვრამეტი წელია, ოჯახთან ერთად გერმანიაში ცხოვრობს. ის ევროკავშირის წევრი ერთ-ერთი ძლიერი და წამყვანი ქვეყნის მოქალაქეა. ევროპული ღირებულებების ფასი და მნიშვნელობა კარგად იცის. გული წყდება, რომ ბოლო ოცი წლის განმავლობაში საქართველოში მენტალური ცვლილებები ნაკლებად შეიმჩნევა – ისევ ვითხოვთ, რომ ცხოვრება მთავრობამ მოგვიწყოს და მოქალაქეები ქვეყნის განვითარებაში არ ვმონაწილეობდეთ. თუმცა თავისუფლებისმოყვარე და კრიტიკულად მოაზროვნე მომავალი თაობის იმედი აქვს.

გია სახვაძეს გერმანიაში წასვლის პერიოდის გახსენება და ევროკავშირში საქართველოს ინტეგრაციის პერსპექტივებზე ვესაუბრეთ.

-ბატონო გია, როდის, როგორ და რატომ გადაწყვიტეთ უცხოეთში, კერძოდ კი გერმანიაში, საცხოვრებლად წასვლა?

-1989 წლის აპრილის ცნობილი მოვლენების დროს ხარაგაულის რაიკომში ვმუშაობდი. მალე სამუშაოდ ზესტაფონის #3 საშუალო სკოლაში ქართული ენის მასწავლებლად გადავედი. თან პატარა ბიზნესი წამოვიწყე – უბისაში ტბის თევზსაშენი და ღორების ფერმა მოვაწყვე. შემდეგ მძიმე 90-იანი წლები დაიწყო – ბევრჯერ შემოვიდნენ ავტომატიანები, რამდენჯერმე ღორი წაგვართვეს, ხშირად გვძარცვავდნენ. მერე შევხედე, რომ თანამშრომლებიც იპარავდნენ და სახლში რაღაცები მიჰქონდათ. საქმის კეთებას აზრი აღარ ჰქონდა.

მომეცა შესაძლებლობა და ისრაელში წავედი. ჩემთან ერთად იმყოფებოდა ჩემი სიმამრი ზაური ტაბატაძე. სამწუხაროდ, ის ისრაელში გარდაიცვალა. დიდი ტრავმა მივიღეთ მთელმა ოჯახმა და განსაკუთრებით – მე. შემდგომი სამი წელი ხარაგაულში დავყავი. სადმე წასვლა ჩემი თვითმიზანი არ ყოფილა. არანაირ სამსახურზე უარი არ მითქვამს. ყველაფერი გავაკეთე, მაგრამ ოჯახის რჩენა, ფაქტობრივად, შეუძლებელი იყო.

ისრაელში ყოფნისას შევიტყვე გერმანიის მთავრობის მიერ სპეციალურად ებრაელებისთვის შემუშავებული პროგრამის შესახებ – მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეთა ოჯახებს გერმანია საცხოვრებლად მიიღებდა. დედაჩემი ებრაელი იყო, თუმცა ამის შესახებ არასდროს საუბრობდა. მისი წარმოშობის შესახებ სტუდენტობის დროს შევიტყვე დედაჩემის ძმისგან. სახლში რომ დავბრუნდი, დედას დაველაპარაკე. ეს ამბავი ორივემ ძალიან განვიცადეთ. რატომ მიმალავდი ამ ამბავს, პირიქით, საამაყოა ჩემთვის თუ ასეთი ერის შვილი ვარ-მეთქი, – ვუთხარი. მას შემდეგ ამ თემაზე აღარ გვისაუბრია.

გერმანიის მთავრობის პროგრამაში ჩავერთე და მიმართვიდან სამი წლის შემდეგ გერმანიაში სამუდამოდ ცხოვრების სტატუსის მქონე პირებად გავემგზავრეთ მე, ჩემი მეუღლე – ნატო ტაბატაძე და შვილები – სამწლინახევრის ლადო და ორწლინახევრის ანა.

ამჟამად ვცხოვრობ და ვმუშაობ ლაიფციგში ერთ-ერთ კომპიუტერულ ორგანიზაციაში, რომელიც მოსახლეობას ინტერნეტს აწვდის. ამავე დროს ვარ ქართულ-გერმანული საზოგადოების თავმჯდომარე. ძალიან კარგი ურთიერთობები მაქვს ისტორიკოს ელდარ ბუბულაშვილთან – ის საქართველოდან წიგნებს მაწვდის. ჩვენი ორგანიზაცია გერმანიაში ჩამოსულ ქართველებს ეხმარება. ხშირად ლეიკემიით დაავადებული ბავშვები ჩამოდიან. მათ დოკუმენტების მოწესრიგებასა და კლინიკებთან ურთიერთობაში ვეხმარებით. ქართველების გარდა დახმარებისთვის უკრაინელებიც მოგვმართავენ.

ჩემი მეუღლე ნატო დიასახლისია. ვაჟი ვენაში სწავლობს თეატრის, კინოსა და ფილოსოფიის ფაკულტეტზე. ქალიშვილი დიზაინს ეუფლება. ჩემი შვილები რომ დღეს მშობლიურ ენაზე გამართულად მეტყველებენ, ეს ჩემი მეუღლის დამსახურებაა. ნატო მათ მუდმივად უკითხავდა ქართულ ლიტერატურას.

-გერმანიაში რომ ჩახვედით, პირველად ყველაზე ძალიან რამ გაგაკვირვათ?

-ჩვენს მიმართ დამოკიდებულებებმა გამაოცა. პირველად ბერლინში 2001 წლის თებერვალში ჩავფრინდით. ქალაქ კემნიცში უნდა მივსულიყავით. სადგურში სულიერი არ ჭაჭანებდა. საინფორმაციო ბიუროში მისულს ოპერატორი დამეხმარა – გამოიძახა პოლიცია, რომელმაც ჩაგვსვა თავის მანქანაში და 60 კილომეტრ მანძილზე გვამგზავრა. გზაში გაარკვიეს, სად უნდა მივსულიყავით და გამზადებული ოთახები დაგვახვედრეს. მეორე დღესვე ფული მოგვცეს და გვითხრეს, რომ თანხას ყოველთვიურად გადაგვიხდიდნენ. ბავშვებს რომ საკმარისი საჭმელი ვუყიდე, ჩემ სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა. მაშინ მეუღლეს ვუთხარი, – ისეთ ქვეყანაში მოვედით, არაფერი გაგვიჭირდება-მეთქი.

ჩემი შვილები მენტალურად ევროპელები არიან. ისინი ცხოვრობენ ქვეყანაში, სადაც თუ ბეჯითად ისწავლი და საკუთარ თავზე იმუშავებ, ყველაფერს მიაღწევ. მათზეა დამოკიდებული, რას იზამენ. შვილები უკვე ჩვენთან აღარ ცხოვრობენ.

-მენტალურად ევროპელობაში რას გულისხმობთ?

-კანონების პატივისცემას, პირველ რიგში, და თავისუფლებას. იქ ფარულად არავინ გაკონტროლებს. ამას წინათ პოლიციიდან მომივიდა შეტყობინება, რომ ჩემს სატელეფონო საუბრებს უსმენდნენ და ამის გამო ბოდიშს მიხდიდნენ. განმიმარტეს, რომ მათ ის კონკრეტული პიროვნებები აინტერესებდათ, რომლებიც ტელეფონით მიკავშირდებოდნენ.

გერმანიაში კანონების მიმართ პატივისცემა ჩვევაში გვაქვს. ძალიან მარტივია, – როგორც კი ვჯდები ავტომანქანაში, ღვედს ავტომატურად ვიკრავ. საზოგადოებრივ ტრანსპორტში წინ მდგომს ხელს არავინ ჰკრავს, სალაროსთან არავის გადავასწრებთ. ერთი შეხედვით ეს წვრილმანები ყოველდღიურ ცხოვრებაში ძალიან მნიშვნელოვანია.

საქართველოში რომ ჩამოვდივარ, ჩემდაუნებურად აგრესიული ვხდები იმიტომ, რომ აქ ყველა აგრესიულია. ბაზარში, მაღაზიაში ისე გიყურებენ და გელაპარაკებიან, თითქოს მტერი ხარ, დაგიყვირებენ, თითქოს რამე დაუშავე.

ველოდი, რომ საქართველოს მოსახლეობის მენტალიტეტი შეიცვლებოდა, მაგრამ ცვლილებას ნაკლებად ვამჩნევ. ჩემს ასაკში მყოფი და უფროსი თაობის ადამიანების უმრავლესობა ვერ ვითარდება. ჩემს თაობაზე როცა ვლაპარაკობ, ერთ რამეს მინდა ხაზი გავუსვა – პარტიის რაიკომში მუშაობისას არაერთი წყენა, დამცირება, ნერვიულობა განვიცადე. ის წლები ჩემთვის დაკარგულია, თუ არ ჩავთვლი იმ ადამიანებთან ურთიერთობებს, რომლებთანაც დღესაც ვმეგობრობ.

ძალიან ბედნიერი ვიყავი მაშინ, როცა ნ. ბარათაშვილის სახელობის გორის პედაგოგიური ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ კიცხის საშუალო სკოლაში გამანაწილეს. ჩემი პიროვნების ჩამოყალიბებაში უდიდესი როლი შეასრულეს ჩემმა ლექტორებმა – ოთარ ჩხეიძემ, სიმონ გაჩეჩილაძემ, დოლიძემ, უთურქაიძემ და სხვებმა. მათი დამსახურება იყო, რომ მე ბათუმში სამეცნიერო კონფერენციაზე პირველი ადგილი დავიმსახურე ოთარ ჭილაძის რომანის – „გზაზე ერთი კაცი მიდიოდა“ მიხედვით მომზადებულ თემაზე – „ფარნავაზის სახე ანუ უმოქმედობა გზა დაღუპვისკენ.“ ინსტიტუტიდან გარიცხვით დამემუქრენ, როცა კონფერენციაზე მყოფი სამხრეთ ოსეთის დელეგაციის წარმომადგენელს სადღეგრძელოს ქართულად წარმოთქმა მოვთხოვე.

კიცხის სკოლაში 22 წლის ახალგაზრდა მივედი ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად. მაშინ კიცხის სკოლის დირექტორი ფილომონ გელაშვილი გახლდათ.

ბელგიისა და ჰოლანდიის ეპარქიის დღევანდელ მეუფე დოსითეოზს (ბოგვერაძე) და მის თანაკლასელებს ვასწავლიდი. სხვათაშორის, ხშირად მეხმიანებიან ჩემი ყოფილი მოსწავლეები, დღემდე „გია მასწავლებელოს“ მეძახიან და მადლობას მეუბნებიან. ვცდილობდი, მოსწავლეებთან სწავლების ახლებური მეთოდები დამენერგა. არასდროს ვატარებდი სტანდარტულ გაკვეთილებს. მთავარია, როგორ დაელაპარაკები მოსწავლეს და არა ის, „ვეფხისტყაოსნიდან“ საზეპირო იცის თუ არა. თუ შინაგანად და მოწოდებით არ ხარ მასწავლებელი, შედეგს ვერ მიაღწევ.

-ბატონო გია, ევროკავშირზე საუბარი რომ გავაგრძელოთ, თქვენი აზრით, რა გვაახლოებს და რა გვაშორებს ევროპასთან, რა შეგვიძლია მივცეთ ჩვენ ევროპულ თანამეგობრობას და რას უნდა ველოდეთ მათგან? 

-ევროპელებთან ბუნებისადმი დამოკიდებულება და ინტერესი გვაახლოებს. ევროპელებს ჩვენი გარემო, ბუნება, ცეკვა, კულტურა, წარსული, სტუმართმოყვარეობა, ქართული ღვინო მოსწონთ და აინტერესებთ. თუმცა, ბევრ გერმანელს უთქვამს ჩემთვის, რომ საქართველოში ყველაფერი კარგი იყო, მაგრამ ტუალეტი ვერ იპოვეს. როცა აქ ჩამოვდივარ, ვხედავ, რომ წლიდან წლამდე ბევრი რამ კეთდება, ვითარდება და რა გახდა ბიოტუალეტების დადგმა?! ამას ხომ მილიონები არ სჭირდება. ეს ჩვენს იმიჯზე უარყოფითად მოქმედებს.

ქართულ-გერმანულ საზოგადოებაში, რომელსაც მე ვხელმძღვანელობ, გაერთიანებული არიან გერმანელები, რომლებიც ქართულად მღერიან. ისინი ჩამოდიან საქართველოში, სწავლობენ ქართულ სიმღერებს და მერე გერმანიაში კონცერტებს მართავენ.

ჩვენ ევროპას ტრადიციისადმი სიყვარულსა და პატივისცემას შევმატებთ. ახალგაზრდები, რაც შეიძლება მეტ გაცვლით პროგრამაში უნდა ჩაერთონ.

-რომელი თვისებებისა და უნარების განვითარება გვჭირდება საქართველოს მოქალაქეებს, რომ ცივილიზებული ევროპის ნაწილი გავხდეთ.

-პირველ რიგში ერთმანეთის პატივისცემა უნდა შევძლოთ. თითოეულმა ადამიანმა უნდა გააცნობიეროს, რომ ეს მისი ქვეყანაა და ნაგავი ქუჩაში არ უნდა დაყაროს; რომ მარტო ეზო კი არა, ქუჩაც შენია. ტურისტმა ცხვირზე ხელმოჭერილმა არ უნდა იაროს მიწისქვეშა გადასასვლელში. ძალიან მარტივ რაღაცებს არ ვაკეთებთ. გერმანელი მანქანიდან ნარჩენებს არასდროს გადაყრის. იქ ერთმანეთისგან შენიშვნას თავისუფლად იღებენ. თუ არადა, პოლიციას აცნობებენ კონკრეტული დამრღვევის შესახებ და ეს „ჩაშვებაში“ არ ითვლება. ჩვენგან განსხვავებით, თავის ქვეყანას ძალიან უფრთხილდებიან და უვლიან. ჩვენ გვგონია, რომ სახელმწიფოა ვალდებული, გვემსახუროს. გვავიწყდება, რომ ჩვენ უნდა ვემსახუროთ ქვეყანას.

ურთიერთდამოკიდებულებებში სიყვარულის ნაკლებობაა. სანამ ვართ ამ ქვეყანაზე, სიკეთე უნდა ვაკეთოთ. ნუ გავბოროტდებით, – იმას რატომ აქვს ამდენი და მე – არა.

ახლა უბისაში სახლს ვარემონტებ. რამდენიმე ადამიანს შევთავაზე, რომ დამხმარებოდა და ფულს გადავუხდიდი. „ბირჟაზე“ დგომა ურჩევნიათ. სიზარმაცე ჩვენი ძალიან ცუდი თვისებაა. თუმცა ვნახე მშრომელი ადამიანები, რამაც გამახარა. ვერტყიჭალაში პიროვნებას ხის მინი საამქრო და ბოცვერების ფერმა აქვს.

ხალხის განათლება, მათი ცნობიერების ამაღლება ძალიან მნიშვნელოვანია. არ შეიძლება საინფორმაციო საშუალებები მუდმივად უარყოფითს გადმოსცემდნენ. ქართულ ტელეგადაცემებს ვერ ვუყურებ. უცხოეთში კრიმინალის გაშუქებით არც ერთი საინფორმაციო გამოშვება არ იწყება.

-როგორია ხელისუფლებების დამოკიდებულება მოქალაქეების მიმართ ევროკავშირის ქვეყნებში?

-საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ამ კუთხითაც ძალიან დიდი განსხვავებაა. ეს იგრძნობა საბაჟოზე შესვლისთანავე. გერმანიაში რომ ჩადიხარ,  პირველ რიგში, გერმანიის მოქალაქეებს მეტი ყურადღება ექცევა, საქართველოში – პირიქითა. აქ უცხოელს უფრო განსაკუთრებულად ეპყრობიან, ვიდრე საკუთარ მოქალაქეს. სახელმწიფო დაწესებულებებში დისციპლინა არ არის. აქ დამცირებული, „რაღაცის სათხოვნელად“ მიდიხარ საჯარო მოხელესთან. გერმანიაში კი მოქალაქე მოითხოვს იმას, რაც მას ეკუთვნის. გერმანიაში ვერც ერთი საჯარო მოხელე სამუშაო საათებში კომპიუტერთან თამაშს ვერ გაბედავს. აქ შედიხარ ოთახში, ზის ადამიანი კომპიუტერთან, ყურსასმენები უკეთია და კარტს თამაშობს. ასეთი რამ გერმანიაში გამორიცხულია.

შევამჩნიე, რომ კომუნიკაციის ნაკლებობაა ხელისუფლებასა და მოქალაქეებს შორის. ხარაგაულის მერს შევხვდი. თქვენგან გამოქვეყნებული ინფორმაციიდან შევიტყვე, რომ უბისაში სახვაძეებისა და სებისკვერაძეების უბანში გზის გაკეთება 2019-2021 წლების პრიორიტეტებში არ არის. მერი დამპირდა, გავაკეთებთო. ვნახე, რომ ხარაგაულის ბევრ სოფელში გზები მოწესრიგდა და ძალიან მიხარია.

-რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანა ევროკავშირზე მითების გავრცელებას ხელს უწყობს. ჩვენ რა უნდა დავუპირისპიროთ ამას?

-რუსეთის პროპაგანდა ძლიერად მუშაობს თავად გერმანიაში. ამიტომ დიდი ყურადღება გვმართებს. შეიქმნა ულტრამემარჯვენეების პარტია, რომელიც დაახლოებულია ნაცისტურ პარტიასთან და მას რუსეთი აფინანსებს. 2008 წელს რუსეთ-საქართველოს ომის შემდეგ შეხლა-შემოხლა მომიხდა ლაიფციგში ამ პარტიის წარმომადგენლებთან. ისინი აგვისტოში მომხდარის შესახებ არასწორ ინფორმაციას ავრცელებდნენ. გერმანიაში ბევრი ჟურნალი და გაზეთი რუსეთიდან ფინანსდება. ზოგი პარტია ითხოვს, რომ რუსეთს სანქციები მოუხსნან, რადგან ბევრი გერმანული ფირმა დაზარალდა. ამიტომ ნუ გაგვიკვირდებათ რუსული პროპაგანდა. საქართველოში მათ მეტი დასაყრდენი აქვთ, ვიდრე გერმანიაში, რადგან აქ მოსახლეობის დიდი ნაწილი საბჭოთა წარსულს მისტირის. რუსული პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლა ხელისუფლებაზეა დამოკიდებული. მოსახლეობას მეტი ინფორმაცია უნდა მიეწოდოს ევროინტეგრაციის მნიშვნელობაზე.

-ბატონო გია, თქვენი და თქვენი შვილების სამომავლო გეგმები საქართველოსა და ხარაგაულს რამდენად უკავშირდება?

-ცოტა ძნელია იმის თქმა, ჩემი შვილები რას გადაწყვეტენ. ფაქტია, რომ საქართველო და ხარაგაული უყვართ. მათ შეეძლოთ, არდადეგებზე სხვაგან წასულიყვნენ და დაესვენათ, მაგრამ აქ ჩამოსვლა მოინდომეს. ყოველთვის ვეუბნები – სწავლას რომ დაამთავრებენ, ცოდნა საქართველოს მოახმარონ.

მე რაც შემეხება, მინდა, რომ საქართველოში დავბრუნდე. გერმანიის მოქალაქე ვარ. მინდა, რომ საქართველოს მოქალაქეც ვიყო და ამისთვის წერილით მივმართე შესაბამის უწყებებს.

…ერთხელ მამაჩემმა მითხრა, მე რომ აღარ ვიქნები, უბისაში სახლის ეზოში ბალახი გადაივლისო. დავპირდი, რომ უბისის სახლს არასოდეს მივატოვებდი. არ ვიცი, ვინ იცხოვრებს მომავალში იქ – მე თუ ჩემი შვილები, მთავარია, არ გაფუჭდეს. ახლა თავიდან გავაკეთე ყველაფერი, შემოვღობე, მინდა, ხეხილი დავრგო. მე თუ არა, სხვა ხომ მაინც გამოიყენებს.

თქვენი საშუალებით ვიგებ აქაურ ამბებს. მიხარია, ხარაგაულში კულტურული ცხოვრება რომ ძლიერდება. რეგიონების განვითარება აუცილებელია. რა ქნას კაცმა, თუ აქ საკუთარი შრომით ოჯახი ვერ არჩინა, ტოვებს სახლს და სხვაგან მიდის. გერმანიაში მყავს ახლობლები, რომელთაც ხარაგაულის რამდენიმე სოფელში სოფლის მეურნეობის განვითარების კუთხით ინვესტიციის განხორციელება სურთ.